Şu üç şeyi azaltmamız lazım:
Çok yemeyi,
Çok konuşmayı,
Çok uyumayı.
Çünkü, çok yemek hastalığa, çok uyumak tembelliğe, çok konusmak hataya sebep olur.
Erzurumlu İsmail Hakkı der ki:
"Seni taşıyacak miktarda ye, sakın sen onu taşıyacak miktarda yeme. Yemeği o derecede ye ki, sen onu yemiş olasın. Sakın onun seni yiyeceği şekilde çok yeme. Eğer sen onu yersen hepsi nur ve can olur. Eğer o seni yerse hepsi dert ve duman olur.”
Çok konuşanın insanlar arasında itibarı kalmaz ve çok söz konuşan kendisini yalandan sakındıramaz. Söz sırası geldiğinde ve soru sorulduğu zaman konuşmayı âdet edinmek gerekir. Konuştuğumuz zaman ya hakkı konuşmalı veya susmalıyız.
Az uyumanın ölçüsü de ihtiyaç kadar uyumaktır. Çok uyumak delaleti ve ataleti artırır.
Şu üç huyu terketmemiz lazım:
Eleştirmeyi,
Kınamayı,
İğnelemeyi.
Çünkü, sürekli eleştirmek bizleri sevdiklerimizden uzaklaştırır. Kınama, aramızdaki muhabbeti öldürür. İğneleyici konuşmalar, nefislerimizi harekete geçirir. Gönül kırar. Gönül kırmaksa imanı zedeler.
Şu üç huyu kazanmamız lazım:
Yumuşak huyluluk,
Kolaylaştırıcılık,
Bağışlayıcılık.
Yumuşak huyluluk, huzur ve mutluluğun kapısıdır. Mutluluğun kapısı açık tutulmalıdır. Dünya işlerini kolaylaştırmak, bir birimize yardımcı olmak, bir sıkıntıyı gidermek müslümanın şiarındandır. Bağışlamak, güç ve sevginin önemli bir işaretidir. Bağışlamak, önce iç dünyanı, sonra çevreni ve daha sonra tüm evreni sevgi ile beslemek anlamına gelir.
Şu üç şeyi ihmal etmememiz lazım:
Helâlleşmek,
Özür dilemek,
Teşekkür etmek.
Helâlleşmek, mahkemede bir davayı kazanmaktan daha üstündür. Başkasının hakkını yiyen, hak sahipleri ile helalleşmedikçe affa uğramaz. Yani üzerinde kul veya hayvan hakkı bulunanı Allahü teâlâ affetmez. Özür dilemekse bir erdemdir. İnsan hata yaptığında özür dilemeli, kendisine karşı yapılan ve özür dilenilen durumlarda affedici olabilmelidir. Teşekkür etmek, hediye vermek gibidir. Hayatımızı kolaylaştıran, yaşamımıza huzur veren her şeye ve herkese teşekkür edebilmek...
...ve de en önemlisi; sahip olduğumuz her şeyi veren Yüce Rabbimize teşekkür etmek!